Прочитавме многу за тоа што значи капитулантскиот договор што Вучиќ во името на Србија го потпиша со Косово во САД за потоа да парафира сличен договор и во Брисел. А како на овие збиднувања се гледа во Русија, прочитајте од материјалот на рускиот весник Известија. Вучиќ изгоре многу мостови со Русија и Кина се вели во весникот, а експертот Дмитриј Суслов, изјави дека и ЕУ и САД веруваат дека се соочуваат со сериозна гео-политичка и гео-економска конкуренција на Балканот. „Ова гледиште не е неосновано. Овој натпревар не е само со Русија, туку и со Кина и Турција. Мора да се каже дека економското влијание и присуството на Турција е многу посилно од економското присуство на Русија. Но, на Москва се гледа како на конкурент, па дури и како ривал на Европската унија и Соединетите држави на Балканот“, се вели во написот пренесен и од Меѓународниот ФОРУМ ЕВРОАЗИСКА МАКЕДОНИЈА:

Во Брисел се водеа преговори меѓу српските и косовските лидери под покровителство на ЕУ за нормализирање на билатералните односи. Како резултат на тоа, српскиот претседател Александар Вучиќ и косовскиот премиер Авдулах Хоти се согласија да решат три спорни прашања и претставија три нови теми за следните разговори. Неколку дена порано, во Вашингтон, Вучиќ и Хоти потпишаа договор за економска нормализација, што подоцна може да доведе до политичка нормализација.

„Никој нема да го каже тоа јавно, но на сите им е јасно дека со преземањето на овој чекор [потпишување на договорот], [Претседателот на Србија] Вучиќ изгоре многу мостови меѓу себе, од една страна и Русија и Кина, од друга страна. Потпирањето на Кина и Русија е исклучително важно за Вучиќ“, го критикуваше авторот на независното српско издание „Геополитика.њуз“ патувањето на српскиот претседател Александар Вучиќ во Вашингтон и Брисел, каде се состана со косовскиот лидер Авдулах Хоти.

Нивните преговори, кои започнаа во Вашингтон на 4 септември, а продолжија три дена подоцна во Брисел, го привлекоа вниманието на целиот свет. На состанокот во главниот град на ЕУ, српскиот претседател Александар Вучиќ и лидерот на Косово, Авдулах Хоти, го уверија шефот за надворешна политика на ЕУ, Joзеп Борел, дека се посветени на евроинтеграциите и дека се подготвени да го продолжат дијалогот под покровителство на Европската унија.

За време на разговорите, страните разговараа за тоа како да се реши проблемот со исчезнатите и бегалците за време на српско-албанскиот вооружен конфликт во 90-тите, а исто така се одлучија за развој на економска соработка. Покрај тоа, тие се согласија на темите на следниот состанок, кој е закажан за 28 септември во Брисел. Српските и косовските водачи треба да разговараат за формирање на заедница на општини во Косово со мнозинството од српското население, како и за имотно-правни односи и заемни финансиски побарувања.

Се верува дека ако порано преговарачкиот процес одбележуваше време, сега тие одлучија да го забрзаат. Специјалниот претставник на ЕУ за разговорите меѓу Приштина и Белград, Мирослав Лајчак, ќе одржи разговори меѓу српските и косовските лидери еднаш месечно, а експертите што ги претставуваат двете страни имаат намера да се состануваат на секои 10 дена. Брисел верува дека на овој начин Србија и Косово ќе можат да ги нормализираат политичките односи и да постигнат меѓусебно признавање во текот на следната година.

Од Белата куќа 

Вучиќ и Хоти дојдоа во главниот град на ЕУ од Вашингтон, каде во присуство на американскиот претседател Доналд Трамп потпишаа договор за економска нормализација, со кој треба да се поправат односите меѓу Белград и Приштина, кои се влошија во 2008 година.

Тогаш Косово прогласи независност од Србија, а Белград одби да ја признае. Но, признаен од многу европски држави и САД. Брисел е за подобрување на односите меѓу Приштина и Белград, наведувајќи дека признавањето на независноста на Косово е еден од предусловите за пристап на Србија во Европската унија. „Ова е навистина историски ден (…) Србија и Косово се обврзаа на нормализирање на економските врски (…) Тие работеа на ова многу години – всушност, со децении. По неколку децении историја на насилство и трагедија, по години неуспешни преговори, мојата администрација излезе со нов начин да ги премости нашите разлики. Со фокусирање на создавање работни места и економски раст, двете земји беа во можност да постигнат голем чекор напред и никој не сметаше дека е можно“, го пофали договорот американскиот лидер.

Вучиќ и Хоти ги ставија своите потписи: секој под своја верзија на договорот. Секој од документите се состои од 16 точки: 10 од нив се економски, а останатите се политички. Вниманието на медиумите го привлече 15-тиот став, кој вели дека Косово се согласува да не бара членство во меѓународни организации една година, Белград, пак, се обврзува да не се обидува да ги одврати другите држави во светот да го признаат Косово или да го повлечат неговото признавање.

Србија и Косово се обврзаа, под покровителство на САД, да спроведат големи инфраструктурни проекти претходно договорени. Зборуваме за изградба на автопатот Белград-Приштина, отворање на директна железничка врска помеѓу овие градови. Минатата година, Србија, Албанија и Македонија иницираа регионален мини-Шенген (заедничка визна област), во кој Косово треба да се приклучи. Покрај тоа, со помош на Вашингтон, Белград и Приштина заеднички ќе го користат пограничното езеро Газиводе. Исто така во српската престолнина, американско претставништво на Меѓународната финансиска корпорација за развој треба да отвори финансирање на локални и регионални проекти, поддршка на мали и средни бизниси. Покрај тоа, Србија и Косово се согласија за меѓусебно признавање на дипломите за високо образование.

Сепак, другите обврски преземени од Србија и Косово станаа многу поважни. Една од точките на договорот потпишан во Вашингтон се однесува на диверзификација на изворите на снабдување со енергија. Соединетите држави постојано им нудеа на европските земји да го купуваат нивниот течен гас, вклучително и наместо увоз на руски енергетски ресурси. Така, Вашингтон се обидува да ја намали зависноста на Србија од рускиот гас и да го намали политичкото влијание на Москва во регионот.

Дмитриј Суслов, заменик директор на Центарот за сеопфатни европски и меѓународни студии на Вишата економска школа, за Известија изјави дека и ЕУ и САД веруваат дека се соочуваат со сериозна гео-политичка и гео-економска конкуренција на Балканот. „Ова гледиште не е неосновано. Овој натпревар не е само од Русија, туку и од Кина и Турција. Мора да се каже дека економското влијание и присуството на Турција е многу посилно од економското присуство на Русија. Но, на Москва се гледа како на конкурент, па дури и како ривал на Европската унија и Соединетите држави на Балканот“, забележа политикологот.

Израелски пасус

Друга точка од договорот беше исто така прилично неочекувана и не беше директно поврзана со српско-косовскиот конфликт. Белград и Приштина ќе го признаат движењето Хезболах како терористичко, покрај тоа, Србија вети дека ќе ја премести својата амбасада од Тел Авив во Ерусалим до 2021 година, а Косово и Израел се согласија на меѓусебно признавање и воспоставување дипломатски односи.

Значителен дел од меѓународната заедница не го признава Ерусалим како главен град на Израел во врска со резолуциите на ООН, според кои дел од градот треба да биде под контрола на Палестина. Во овој поглед, повеќето амбасади, вклучително и руската, се наоѓаат во Тел Авив. Соединетите држави ја држеа истата позиција до 2018 година, но претседателот Доналд Трамп го призна Ерусалим за главен град на Израел и нареди да ја преместат неговата амбасада таму.

Ерусалимски поглед

„Израелскиот елемент“ на овој документ предизвика незадоволство во Брисел. ЕУ ја предупреди Србија да не ја преместува амбасадата во Ерусалим и го потсети Белград на заедничкиот став на ЕУ за Ерусалим. „Било какви дипломатски напори, со кои се доведува во прашање заедничкиот став на ЕУ за Ерусалим, се сериозно загрижени и жалат“ – одговори на претставникот на Службата за надворешна акција на ЕУ, Питер Стано.

Според него, пред разговорите во Белата куќа, Европската унија била информирана само за економските услови на договорот меѓу Србија и Косово, израелскиот дел од договорите стана познат дури по средбата на Вучиќ и Хоти со Трамп. Стано додаде дека меѓу државите на ЕУ нема ниту една земја чија амбасада се наоѓа во Ерусалим. Признавањето на Хезболах како терористичка група исто така не одговара на ставот на Брисел. Во Европската унија, само дел од структурите поврзани со Хезболах се признаваат како терористички, а не целата група како целина.

„Во иднина, не исклучувам дека самата Европска унија може да ја преиспита својата позиција во врска со Ерусалим, бидејќи американското влијание врз земјите од Централна и Источна Европа нема да исчезне и, најверојатно, во иднина, одделни земји на ЕУ ќе донесат независни одлуки за ова прашање, општо нема да има именител за ова прашање во ЕУ. Истото е и со Косово: Hекои земји го препознаваат, некои не“, рече Дмитриј Суслов, заменик директор на Центарот за сеопфатни европски и меѓународни студии на Вишото економско училиште.

Актуелниот договор е обид на Доналд Трамп да ја зајакне својата позиција пред претседателските избори, кои ќе се одржат во САД на 3 ноември. Многу од точките во документот се однесуваат на Блискиот исток, регион кој е важен за американската елита. „Големата зделка за палестинско-израелскиот конфликт е еден од приоритетите на администрацијата на Трамп за Блискиот исток. Покрај тоа, признавањето од страна на сè поголем број земји од Ерусалим како главен град на Израел е важен слоган на кампањата за Трамп. Израелската карта е важен политички адут на Трамп, најмоќното еврејско лоби во САД. Трамп целосно го користи “, сигурен е политикологот.