Новиот Либиски Гадафи, Калифа Хафтар, секуларен лидер, ги разби ИСИС џихадистите спонзорирани од САД, подржан е од Египет, Турција, Франција, ОАЕ, и е клучен подржувач на Руското влијание во Либија!
Либија повторно во војна – иако, се разбира, никогаш не се ни имаше повратено откако НАТО ја уништи земјата со војната за соборување на Муамер Гадафи во 2011-та година. Од тогаш Либија е џихадистичка пустелија од три, или понекогаш и до четири влади кои се борат за контрола на земјиштето и ресурсите.
И сега, како што известува Блумберг “најмоќниот воен лидер на Либија тргна на главниот град Триполи што ги прави дури и некои од неговите меѓународни поддржувачи се понервозни”.
Кои се меѓународните подржувачи на Калифа Хафтар? Тој беше неколку децении на платниот список на ЦИА додека живеат во приградската Вирџинија надвор од Вашингтон, во егзил за време на владеењето на Гадафи. Тој исто така е финансиран од Обединетите Арапски Емирати и брзо се појави како главен играч кој ги собира пленот после кампањата за бомбардирање САД-Франција и НАТО за поддршка на бунтовниците. Но тој исто во последно време главно се потпира на воената и политичката подршка на Русија!
Врз основа на либискиот нафтен богат исток, милицијата на Хафтар веќе зазеде поголем дел од нафтените ресурси во земјата, особено по успешниот блиц кога презеде голем дел од југот на Либија оваа година.
И сега тој, наводно, го фрли окото и на главниот град Триполи во западниот дел – дом на владата на национално спогодба призната од ОН и седиштето на Либиската Државна Национална Нафтена Корпорација која кога се комбинираат со мали подружници под својата контрола има скоро 70% од производството на нафта во земјата .
Дали сме сведоци на растот на новиот лидер на Либија – Гадафи 2.0 кој ќе ги напушти интересите на западните и земјите од заливот кои ја растурија Либија? Либискиот лидер, генерал Калифа Хафтар, во неделата изјави дека седумгодишната политичка криза на Либија наскоро ќе биде решена со единствена влада задолжена за целата земја. Неговата таканаречена либиска национална армија (ЛНА) напредува кон Триполи, посочувајќи дека Хафтар има намера да го замени покојниот Моамер Гадафи или да си обезбеди позиција од големо значење во владата на национално единство.
Технички, владата со седиште во Триполи е владата на национално единство или Владата на националната спогодба (ГНА), како што го нарекуваат Обединетите нации. Во пракса, ГНА никогаш не успеала да владее повеќе од дел од Либија.
Силите на Хафтар методично освоија над половина од земјата, освојувајќи поддршка од некои либијци, справувајќи се со мали воени лидери и екстремистички групи како Ал Каеда и Исламската држава. Другите се жалат дека Хафтар насилно ги потиснувал етничките групи што се спротивставиле на неговата контрола и насилно ги заплениле имотите што треба да припаѓаат на ГНА.
Во интервју за телевизијата Ал-Арабија во неделата, Хафтар изјави дека новата влада на национално единство ќе се формира во следните две недели, временска рамка која приближно се совпаѓа со националната конференција спонзорирана од ОН во средината на април.
“Во текот на следните недели, Либија ќе биде сведок на пробив во својата политичка криза. Либијците ќе имаат единствена влада овој месец “, предвиде тој .
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутеррес, во саботата изрази големи надежи за оваа конференција, наведувајќи го неодамнешниот состанок во Абу Даби меѓу Хафтар и актуелниот премиер на Либија, Фаис Серад, како знак дека завојуваните фракции на Либија конечно би можеле да се обединат.
Специјалниот претставник на Обединетите нации во Либија, Гасан Саламе, минатата недела ги советуваше Либијците да не ја “губат можноста” или “да го затворат овој прозорец за да изградат обединета, граѓанска, суверена, способна и фер држава”. Саламе, исто така, рече дека неговата мисија работела на “да се спречи неодамнешниот развој на настаните и тензиите на теренот”, коментар што изгледа дека можеби бил насочен кон Хафтар.
Брзиот напредок на Хафтар низ источна Либија, наводно, ги изненадил Обединетите нации. Иако 75-годишниот генерал не се заканувал директно да го нападне Триполи, некои од неговите високи офицери посочија дека маршот во градот ќе биде молскавичен, заедно со милициските единици во Триполи, кои одеднаш ќе ја префрлат својата верност на Хафтар и ќе ја напуштат ГНА оставајќи ја со малку избор освен да ги прифати неговите барања.
Неодамнешната посета на Хафтар на Саудиска Арабија изгледа како обид за добивање на политичката и религиозната поддршка од Саудијците за неговата кандидатура за доминација во целата земја. Дел од теренот на “Хафтар” до Египет вклучуваше ветување дека ќе се бори против екстремистичките групи. Египетскиот претседател Абдел Фатта ел-Сиси – лидер на војската кој дојде на власт во државен удар – смета дека е закана за регионална безбедност и да го спречи Муслиманското братство од проширување на своето влијание во Либија.
Хафтар ја има политичката поддршка од сојузниците како Египет, Обединетите Арапски Емирати, како и Франција а особено Русија, која ќе стане многу влијателна во Либија со доминацијата на Хафтар. ОН панично се обидува да ги принуди другите либерални фракции на Либија да се приклучат во една респектабилна рамка за национално единство, пред Хафтар да го објави шах-матот во Триполи, но “Домот на претставници” со седиште во Тобрук одбива да го признае авторитетот на ГНА и не ги почитува напорите на Обединетите нации да ги притиснат во сојуз.
FOREIGN POLICY во понеделникот тврдеше дека можеби е премногу доцна за да се спречи Хафтар, кој ефективно го освои најголемиот дел од Либија, додека другите фракции, вклучително и ГНА, поддржани од ОН, потрошија години за неефикасни препирки, додека меѓународната заедница погледна на друг начин, не сакајќи да дојде се соочи со крвавиот хаос кој сама го креираше со соборувањето на Гадафи.
Како што истакна Foreign Policy, Хафтар најде начин да продава нафта и да ги финансира своите напори и покрај санкциите на ОН, а тој дури и ја има својата валута, дистрибуирана низ неговата освоена територија со руска помош.
Една од теориите тврди дека Европа тивко е задоволна од успехот на Хафтар против терористичките групи и намалувањето на бегалците што излегуваат од Либија што тој го обезбеди и може да го награди со тоа што ќе го направи Либискиот финансиски систем попријателски кон извозот на нафта што тој го контролира, моќен сигнал до други либиски фракции дека подобро би направиле да ги прифата сите неопходни договори со цел да го донесат новиот лидер на власт со подобрена влада на единство.
Тоа може да биде сценарио прифатливо за администрацијата на Трамп, бидејќи стабилна Либија со намалена миграција и без терористички закани се вклопува во целите на политиката на САД, либиската нафтена индустрија која работи со полн капацитет ќе им користи на американските интереси за одржување на ниските цени на нафтата и изолирање на Иран , и Калифа Хафтар може да се покаже значително помалку фрустрирачки за да се справи со отколку со караулиските влади со седиште во Тобрук или Триполи.
Обединетите Арапски Емирати, наводно, се обиделе да интервенираат со Хафтар, барајќи од него да ги собере кочниците и да преговара за ситуацијата со делење на власта, но без успех.
Интересно е тоа што Хафтар, исто така, уживаше и политичка поддршка на неверојатен асортиман на моќни земји, меѓу кои и Русија, Франција и Египет . Ова се должи на неговиот наводен световен идентитет и политичка платформа, и неговата подготвеност да се бори против џихадистите, вклучително и либискиот ИСИС.
Како “секуларен автократ” со надворешна поддршка и потенцијално “пријателски ориентиран кон Запад”, тој точно се вклопува во моделот на диктатор на националистички тип кој ги обединува различните големи племиња во кавгата на Гадафи (починатиот либиски 42-годишен владетел во различни времиња уживаше во поддршката на европските сили).
Блумберг известува дека неговата ЛНА веќе има огромно влијание како потенцијална воена и политичка пресметка со функционерите на Триполи ГНА :
Веќе со контролата на главните терминали за извоз на нафта од Либија, ЛНА го обезбеди своето најголемо нафтено поле од почетокот на својата јужна кампања во јануари. Тоа го става Хафтар во контрола над повеќе од еден милион барели дневно , што му дава клучно влијание врз ОПЕК, како и врз командата на најмоќните борбени сили во Либија.
Пост-Гадафи Либија во голема мера е заборавена во медиумите по нејзиното “ослободување” од страна на НАТО и исламистичките милитанти, и од 2011 година опстојува во на анархија и хаос. Либија останува поделена меѓу ривалските парламенти и владите на истокот и запад, при што милициите и племињата се поделени во подршката, што резултира со жестоки периодични судири.
Пред либиската војна во 2011 година и воената интервенција на НАТО, која во крајна линија доведе до убиството на Муамер Гадафи, земјата произведуваше околу 1,6 милиони барели, но годините на превирања и политичка нестабилност го намалија на 550.000 барели дневно во 2018 година.